Καθώς οι γάτες γερνούν με χάρη στα μεγάλα τους χρόνια, συνήθως περίπου επτά ετών, οι διατροφικές τους ανάγκες υφίστανται σημαντικές αλλαγές. Η παροχή της σωστής δίαιτας για ηλικιωμένους είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της ζωτικότητάς τους, την υποστήριξη της γενικής υγείας τους και τη διασφάλιση της άνετης και δραστήριας ζωής τους. Η κατανόηση αυτών των ειδικών απαιτήσεων είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της υπεύθυνης φροντίδας ηλικιωμένων γάτας.
Αυτό το άρθρο θα διερευνήσει τα βασικά διατροφικά ζητήματα για τις ηλικιωμένες γάτες, καλύπτοντας τα πάντα, από την επιλογή κατάλληλων τύπων τροφής έως τη διαχείριση πιθανών προβλημάτων υγείας μέσω στοχευμένης διατροφής. Θα εμβαθύνουμε στα συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά που υποστηρίζουν τα γερασμένα σώματα και θα προσφέρουμε πρακτικές συμβουλές για την εφαρμογή μιας στρατηγικής σίτισης που θα κρατά το γατάκι σας χαρούμενο και υγιές.
🩺 Κατανόηση των Διατροφικών Αναγκών των Ηλικιωμένων Γάτων
Οι ηλικιωμένες γάτες συχνά παρουσιάζουν μείωση του μεταβολικού ρυθμού και της πεπτικής τους αποτελεσματικότητας. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να απαιτούν λιγότερες θερμίδες συνολικά, αλλά χρειάζονται πιο εύπεπτα θρεπτικά συστατικά. Η πρωτεΐνη εξακολουθεί να είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της μυϊκής μάζας, αλλά η πηγή και η πεπτικότητα γίνονται όλο και πιο σημαντικές.
Επιπλέον, οι ηλικιωμένες γάτες είναι επιρρεπείς σε ορισμένες παθήσεις υγείας που σχετίζονται με την ηλικία, όπως νεφρική νόσο, αρθρίτιδα και οδοντικά προβλήματα. Μια καλά προσαρμοσμένη διατροφή μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στη διαχείριση αυτών των καταστάσεων και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής της γάτας.
Δώστε μεγάλη προσοχή στα συστατικά και το θρεπτικό περιεχόμενο της τροφής της γάτας σας. Δώστε προτεραιότητα σε πηγές πρωτεΐνης υψηλής ποιότητας και αποφύγετε τα υπερβολικά πληρωτικά ή τεχνητά πρόσθετα.
🥩 Η σημασία της πρωτεΐνης
Η πρωτεΐνη είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της μυϊκής μάζας και την υποστήριξη της λειτουργίας των οργάνων σε ηλικιωμένες γάτες. Ωστόσο, η ικανότητά τους να επεξεργάζονται πρωτεΐνες μπορεί να μειωθεί με την ηλικία, καθιστώντας τις υψηλής ποιότητας, εύπεπτες πηγές πρωτεΐνης ζωτικής σημασίας. Αναζητήστε τροφές για γάτες που αναφέρουν συγκεκριμένες πηγές κρέατος (όπως κοτόπουλο, γαλοπούλα ή ψάρι) ως κύρια συστατικά.
Αποφύγετε τροφές που βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε πρωτεΐνες φυτικής προέλευσης ή περιέχουν υπερβολικές ποσότητες πληρωτικών. Αυτά τα συστατικά είναι συχνά λιγότερο εύπεπτα και μπορεί να μην παρέχουν τα απαραίτητα αμινοξέα για βέλτιστη υγεία. Συμβουλευτείτε τον κτηνίατρό σας για να προσδιορίσετε το κατάλληλο επίπεδο πρωτεΐνης για τις ατομικές ανάγκες της γάτας σας.
Σκεφτείτε να συμπληρώσετε τη διατροφή της γάτας σας με μικρές ποσότητες μαγειρεμένου, άπαχου κρέατος ή ψαριού για να ενισχύσετε την πρόσληψη πρωτεΐνης. Βεβαιωθείτε πάντα ότι οποιαδήποτε συμπληρωματική τροφή είναι ασφαλής για τις γάτες και δεν περιέχει επιβλαβή συστατικά.
💧 Η ενυδάτωση είναι το κλειδί
Οι ηλικιωμένες γάτες είναι πιο επιρρεπείς στην αφυδάτωση, η οποία μπορεί να επιδεινώσει προβλήματα στα νεφρά και άλλα προβλήματα υγείας. Βεβαιωθείτε ότι η γάτα σας έχει πρόσβαση σε φρέσκο, καθαρό νερό ανά πάσα στιγμή. Εξετάστε το ενδεχόμενο παροχής πολλαπλών πηγών νερού σε όλο το σπίτι για να ενθαρρύνετε το πόσιμο.
Η υγρή τροφή μπορεί να είναι μια πολύτιμη προσθήκη στη διατροφή μιας ηλικιωμένης γάτας, καθώς παρέχει μια σημαντική πηγή ενυδάτωσης. Πολλές ηλικιωμένες γάτες βρίσκουν επίσης την υγρή τροφή πιο εύκολη στη μάσηση και την πέψη από την ξηρή κροκέτα. Μπορείτε να δοκιμάσετε να προσθέσετε μικρή ποσότητα νερού σε ξηρά τρόφιμα για να αυξήσετε την πρόσληψη υγρασίας.
Παρακολουθήστε την πρόσληψη νερού από τη γάτα σας και συμβουλευτείτε τον κτηνίατρό σας εάν παρατηρήσετε σημάδια αφυδάτωσης, όπως μειωμένη ούρηση, λήθαργο ή βυθισμένα μάτια.
💊 Συμπληρώματα για ηλικιωμένες γάτες
Ορισμένα συμπληρώματα μπορεί να είναι ωφέλιμα για ηλικιωμένες γάτες, ιδιαίτερα εκείνες με παθήσεις υγείας που σχετίζονται με την ηλικία. Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της φλεγμονής και να υποστηρίξουν την υγεία των αρθρώσεων. Η γλυκοζαμίνη και η χονδροϊτίνη μπορούν επίσης να βοηθήσουν στη διαχείριση της αρθρίτιδας.
Τα προβιοτικά μπορούν να προάγουν την υγιή πέψη και να βελτιώσουν την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών. Τα αντιοξειδωτικά, όπως η βιταμίνη Ε και η βιταμίνη C, μπορούν να βοηθήσουν στην προστασία από την κυτταρική βλάβη. Πάντα να συμβουλεύεστε τον κτηνίατρό σας πριν προσθέσετε οποιαδήποτε συμπληρώματα στη διατροφή της γάτας σας για να βεβαιωθείτε ότι είναι ασφαλή και κατάλληλα για τις ατομικές ανάγκες της.
Να είστε προσεκτικοί όταν δίνετε ανθρώπινα συμπληρώματα στη γάτα σας, καθώς ορισμένα συστατικά μπορεί να είναι τοξικά. Επιλέξτε συμπληρώματα ειδικά σχεδιασμένα για γάτες και ακολουθήστε προσεκτικά τις οδηγίες δοσολογίας.
🍲 Τύποι τροφής για ηλικιωμένες γάτες
Η επιλογή του σωστού τύπου τροφής είναι πρωταρχικής σημασίας για τις ηλικιωμένες γάτες. Υπάρχουν πολλές διαθέσιμες επιλογές, καθεμία με τα δικά της πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Η κατανόηση αυτών των διαφορών μπορεί να σας βοηθήσει να πάρετε μια τεκμηριωμένη απόφαση που ταιριάζει καλύτερα στις ατομικές ανάγκες και προτιμήσεις της γάτας σας.
Λάβετε υπόψη παράγοντες όπως η οδοντική υγεία της γάτας σας, οι πεπτικές ευαισθησίες και η γενική κατάσταση υγείας κατά την επιλογή ενός τύπου τροφής. Συμβουλευτείτε τον κτηνίατρό σας για να λάβετε εξατομικευμένες συστάσεις με βάση τις συγκεκριμένες ανάγκες της γάτας σας.
🐾 Ξηρά τροφή (Kibble)
Η ξηρά τροφή είναι μια βολική και οικονομική επιλογή για πολλούς ιδιοκτήτες γατών. Μπορεί επίσης να βοηθήσει στην προαγωγή της οδοντικής υγείας με το ξύσιμο της πλάκας και της πέτρας καθώς η γάτα μασάει. Ωστόσο, η ξηρή τροφή συνήθως περιέχει λιγότερη υγρασία από την υγρή τροφή, κάτι που μπορεί να είναι ανησυχητικό για τις ηλικιωμένες γάτες που είναι επιρρεπείς σε αφυδάτωση.
Επιλέξτε μια ξηρά τροφή υψηλής ποιότητας ειδικά σχεδιασμένη για ηλικιωμένες γάτες. Αυτές οι φόρμουλες συχνά περιέχουν πρόσθετα θρεπτικά συστατικά για την υποστήριξη της υγείας των αρθρώσεων, της γνωστικής λειτουργίας και της υγείας του ανοσοποιητικού συστήματος. Ψάξτε για μικρότερα μεγέθη κροκέτας που είναι ευκολότερο να μασήσουν οι ηλικιωμένες γάτες.
Βεβαιωθείτε ότι η γάτα σας έχει πρόσβαση σε άφθονο γλυκό νερό όταν ταΐζει ξηρά τροφή. Εξετάστε το ενδεχόμενο συμπλήρωσης με υγρή τροφή για να αυξήσετε τη συνολική πρόσληψη υγρασίας.
🐾 Υγρή τροφή (Κονσέρβες)
Η υγρή τροφή προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα για τις ηλικιωμένες γάτες. Έχει υψηλότερη περιεκτικότητα σε υγρασία από την ξηρή τροφή, η οποία μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της αφυδάτωσης. Είναι επίσης συχνά πιο εύκολο να μασήσει και να αφομοιώσει, καθιστώντας το μια καλή επιλογή για γάτες με οδοντικά προβλήματα ή πεπτικές ευαισθησίες.
Επιλέξτε μια υγρή τροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες και χαμηλή σε υδατάνθρακες. Αποφύγετε τροφές που περιέχουν υπερβολικά πληρωτικά ή τεχνητά πρόσθετα. Αναζητήστε συνθέσεις ειδικά σχεδιασμένες για ηλικιωμένες γάτες, οι οποίες συχνά περιέχουν πρόσθετα θρεπτικά συστατικά για να υποστηρίξουν τις συγκεκριμένες ανάγκες τους.
Η υγρή τροφή μπορεί να είναι πιο ακριβή από την ξηρή τροφή, αλλά τα οφέλη για τις ηλικιωμένες γάτες συχνά υπερβαίνουν το κόστος. Εξετάστε το ενδεχόμενο να ταΐζετε έναν συνδυασμό υγρής και ξηρής τροφής για να εξασφαλίσετε μια ισορροπημένη διατροφή.
🐾 Σπιτικό φαγητό
Η προετοιμασία σπιτικής τροφής για την ηλικιωμένη γάτα σας μπορεί να είναι ένας καλός τρόπος για να διασφαλίσετε ότι λαμβάνει τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται. Ωστόσο, είναι απαραίτητο να συνεργαστείτε με έναν κτηνίατρο διατροφολόγο για να δημιουργήσετε μια ισορροπημένη και ολοκληρωμένη συνταγή. Οι γάτες έχουν πολύ συγκεκριμένες διατροφικές απαιτήσεις και είναι εύκολο να δημιουργήσετε ελλείψεις αν δεν είστε προσεκτικοί.
Οι σπιτικές δίαιτες απαιτούν προσεκτικό σχεδιασμό και προετοιμασία για να διασφαλιστεί ότι είναι ασφαλείς και θρεπτικές. Φροντίστε να χρησιμοποιείτε υλικά υψηλής ποιότητας και να ακολουθείτε με ακρίβεια τη συνταγή. Αποφύγετε να ταΐζετε τη γάτα σας με ωμό κρέας ή οστά, καθώς αυτά μπορεί να μεταφέρουν επιβλαβή βακτήρια.
Η σπιτική τροφή μπορεί να είναι μια χρονοβόρα και δαπανηρή επιλογή, αλλά μπορεί να είναι μια καλή επιλογή για γάτες με αλλεργίες ή ευαισθησίες σε τροφές για γάτες του εμπορίου.
🍽️ Στρατηγικές διατροφής για ηλικιωμένες γάτες
Το πώς ταΐζετε τη γάτα σας είναι εξίσου σημαντικό με το τι ταΐζετε. Οι ηλικιωμένες γάτες μπορεί να έχουν μειωμένη όρεξη ή δυσκολία στο φαγητό λόγω οδοντικών προβλημάτων. Η προσαρμογή της στρατηγικής σίτισης μπορεί να σας βοηθήσει να διασφαλίσετε ότι λαμβάνουν τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται.
Λάβετε υπόψη παράγοντες όπως το επίπεδο δραστηριότητας της γάτας σας, η κατάσταση της υγείας και οι διατροφικές συνήθειες κατά την ανάπτυξη μιας στρατηγικής σίτισης. Συμβουλευτείτε τον κτηνίατρό σας για να λάβετε εξατομικευμένες συστάσεις.
🐾 Μικρότερα, πιο συχνά γεύματα
Οι ηλικιωμένες γάτες συχνά τα καταφέρνουν καλύτερα με μικρότερα, πιο συχνά γεύματα κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη των πεπτικών διαταραχών και να τους διευκολύνει να τρώνε, ειδικά εάν έχουν οδοντικά προβλήματα. Βοηθά επίσης στη διατήρηση σταθερών επιπέδων ενέργειας κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Δοκιμάστε να διαιρέσετε την ημερήσια μερίδα τροφής της γάτας σας σε τρία ή τέσσερα μικρότερα γεύματα. Αυτό μπορεί να είναι ιδιαίτερα ωφέλιμο για γάτες με μειωμένη όρεξη ή πεπτικές ευαισθησίες.
Παρακολουθήστε το βάρος της γάτας σας και προσαρμόστε ανάλογα τα μεγέθη της μερίδας. Συμβουλευτείτε τον κτηνίατρό σας εάν ανησυχείτε για το βάρος της γάτας σας.
🐾 Ανυψωμένα μπολ φαγητού και νερού
Τα υπερυψωμένα μπολ φαγητού και νερού μπορούν να διευκολύνουν τις ηλικιωμένες γάτες με αρθρίτιδα ή προβλήματα κινητικότητας να τρώνε και να πίνουν. Ανυψώνοντας τα μπολ μειώνεται η πίεση στο λαιμό και τις αρθρώσεις τους, καθιστώντας τους πιο άνετη πρόσβαση στο φαγητό και το νερό τους.
Επιλέξτε υπερυψωμένα μπολ που έχουν το σωστό ύψος για τη γάτα σας. Τα μπολ πρέπει να είναι αρκετά ψηλά ώστε η γάτα σας να μπορεί να φάει και να πιει χωρίς να χρειάζεται να σκύψει πολύ.
Παρακολουθήστε τη στάση της γάτας σας ενώ τρώει και πίνει για να βεβαιωθείτε ότι τα υπερυψωμένα μπολ παρέχουν το σωστό επίπεδο υποστήριξης.
🐾 Προθερμαντικό φαγητό
Το ελαφρύ ζέσταμα της υγρής τροφής μπορεί να το κάνει πιο ελκυστικό για ηλικιωμένες γάτες με μειωμένη όρεξη. Η ζεστασιά ενισχύει το άρωμα του φαγητού, το οποίο μπορεί να τονώσει την όρεξή τους. Βεβαιωθείτε ότι το φαγητό δεν είναι πολύ ζεστό πριν το προσφέρετε στη γάτα σας.
Δοκιμάστε να ζεστάνετε το φαγητό στο φούρνο μικροκυμάτων για μερικά δευτερόλεπτα. Πάντα να δοκιμάζετε τη θερμοκρασία πριν το δώσετε στη γάτα σας για να βεβαιωθείτε ότι δεν είναι πολύ ζεστό.
Το ζέσταμα της τροφής μπορεί επίσης να διευκολύνει τις γάτες με οδοντικά προβλήματα να μασήσουν και να καταπιούν.
⚠️ Συνήθη διατροφικά λάθη που πρέπει να αποφεύγετε
Ακόμη και με τις καλύτερες προθέσεις, είναι εύκολο να κάνετε διατροφικά λάθη όταν ταΐζετε ηλικιωμένες γάτες. Η επίγνωση αυτών των κοινών παγίδων μπορεί να σας βοηθήσει να τις αποφύγετε και να διασφαλίσετε ότι η γάτα σας παίρνει τη διατροφή που χρειάζεται.
Συμβουλευτείτε τον κτηνίατρό σας για να λάβετε εξατομικευμένες συμβουλές για την αποφυγή διατροφικών λαθών.
🐾 Υπερβολική σίτιση
Η υπερβολική σίτιση είναι ένα κοινό λάθος που μπορεί να οδηγήσει σε παχυσαρκία και άλλα προβλήματα υγείας. Οι ηλικιωμένες γάτες έχουν συχνά χαμηλότερο μεταβολικό ρυθμό από τις νεότερες γάτες, επομένως μπορεί να απαιτούν λιγότερες θερμίδες. Παρακολουθήστε το βάρος της γάτας σας και προσαρμόστε ανάλογα την πρόσληψη τροφής.
Χρησιμοποιήστε ένα μεζούρα για να βεβαιωθείτε ότι ταΐζετε το σωστό μέγεθος μερίδας. Αποφύγετε την ελεύθερη σίτιση, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε υπερκατανάλωση τροφής. Συμβουλευτείτε τον κτηνίατρό σας για να καθορίσετε την κατάλληλη πρόσληψη θερμίδων για τη γάτα σας.
Να προσέχετε τις λιχουδιές και τα σνακ, καθώς αυτά μπορούν να προσθέσουν επιπλέον θερμίδες στη διατροφή της γάτας σας.
🐾 Αποκόμματα τραπεζιού τροφοδοσίας
Τα υπολείμματα τραπεζιού δεν συνιστάται γενικά για τις γάτες, καθώς πολλές ανθρώπινες τροφές είναι τοξικές για αυτές. Ακόμη και τα μη τοξικά τρόφιμα μπορεί να είναι πλούσια σε λιπαρά και θερμίδες, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση βάρους και άλλα προβλήματα υγείας. Ορισμένες ανθρώπινες τροφές μπορεί να είναι δύσκολο να χωνέψουν οι γάτες.
Αποφύγετε να δώσετε στη γάτα σας υπολείμματα τραπεζιού, ακόμα κι αν ζητιανεύουν. Μείνετε σε τροφές και λιχουδιές που αφορούν συγκεκριμένες γάτες για να βεβαιωθείτε ότι λαμβάνουν τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται.
Εάν θέλετε να δώσετε στη γάτα σας μια λιχουδιά, επιλέξτε μια λιχουδιά για γάτες που διατίθεται στο εμπόριο που έχει σχεδιαστεί ειδικά για τις ανάγκες της.
🐾 Αγνοώντας τις υποκείμενες συνθήκες υγείας
Η αγνόηση των υποκείμενων παθήσεων υγείας μπορεί να επιδεινώσει τα διατροφικά προβλήματα. Οι ηλικιωμένες γάτες είναι επιρρεπείς σε ορισμένα προβλήματα υγείας που σχετίζονται με την ηλικία, όπως η νεφρική νόσος, ο διαβήτης και ο υπερθυρεοειδισμός. Αυτές οι συνθήκες μπορεί να επηρεάσουν τις διατροφικές τους ανάγκες, γι’ αυτό είναι σημαντικό να αντιμετωπιστούν κατάλληλα.
Συμβουλευτείτε τον κτηνίατρό σας για τη διάγνωση και τη διαχείριση τυχόν υποκείμενων παθήσεων υγείας. Μπορούν να συστήσουν μια συγκεκριμένη δίαιτα που είναι προσαρμοσμένη στις ατομικές ανάγκες της γάτας σας.
Οι τακτικοί έλεγχοι είναι απαραίτητοι για την παρακολούθηση της υγείας της γάτας σας και την έγκαιρη ανίχνευση πιθανών προβλημάτων.
✅ Συμπέρασμα
Η παροχή της κατάλληλης διατροφής για την ηλικιωμένη γάτα σας είναι ένα ουσιαστικό μέρος της διασφάλισης της υγείας, της ζωτικότητας και της συνολικής ευεξίας της. Κατανοώντας τις μεταβαλλόμενες διατροφικές τους ανάγκες, επιλέγοντας τους κατάλληλους τύπους τροφής και εφαρμόζοντας αποτελεσματικές στρατηγικές σίτισης, μπορείτε να βοηθήσετε το αιλουροειδές σύντροφό σας να ευδοκιμήσει στα χρυσά του χρόνια. Θυμηθείτε να συμβουλευτείτε τον κτηνίατρό σας για να λάβετε εξατομικευμένες συστάσεις και να αντιμετωπίσετε τυχόν υποκείμενες παθήσεις υγείας. Με προσεκτική προσοχή και μια καλά προσαρμοσμένη διατροφή, μπορείτε να βοηθήσετε τη γάτα σας να απολαύσει μια ευτυχισμένη, υγιή και άνετη ζωή.
❓ Συχνές ερωτήσεις – Συχνές ερωτήσεις σχετικά με τις δίαιτες των ηλικιωμένων γατών
Οι γάτες θεωρούνται γενικά ηλικιωμένες σε ηλικία περίπου επτά ετών. Ωστόσο, ορισμένες γάτες μπορεί να εμφανίσουν σημάδια γήρανσης νωρίτερα ή αργότερα από άλλες. Οι τακτικοί κτηνιατρικοί έλεγχοι είναι σημαντικοί για την παρακολούθηση της υγείας της γάτας σας και την ανίχνευση τυχόν αλλαγών που σχετίζονται με την ηλικία.
Οι ηλικιωμένες γάτες χρειάζονται πρωτεΐνη υψηλής ποιότητας για τη διατήρηση της μυϊκής μάζας, εύπεπτους υδατάνθρακες για ενέργεια και απαραίτητα λιπαρά οξέα για την υγεία των αρθρώσεων και τη γνωστική λειτουργία. Χρειάζονται επίσης επαρκή ενυδάτωση και μπορεί να ωφεληθούν από ορισμένα συμπληρώματα, όπως η γλυκοζαμίνη και η χονδροϊτίνη.
Τόσο η υγρή όσο και η ξηρή τροφή μπορεί να είναι κατάλληλη για ηλικιωμένες γάτες. Η υγρή τροφή παρέχει περισσότερη ενυδάτωση και συχνά είναι πιο εύκολη στη μάσηση και την πέψη. Η ξηρή τροφή μπορεί να βοηθήσει στην προαγωγή της οδοντικής υγείας. Ένας συνδυασμός υγρής και ξηρής τροφής μπορεί να είναι μια καλή επιλογή.
Οι ηλικιωμένες γάτες συχνά τα καταφέρνουν καλύτερα με μικρότερα, πιο συχνά γεύματα κατά τη διάρκεια της ημέρας. Προσπαθήστε να χωρίσετε την ημερήσια μερίδα φαγητού τους σε τρία ή τέσσερα μικρότερα γεύματα. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη των πεπτικών διαταραχών και να διευκολύνει το φαγητό τους.
Τα σημάδια ότι η ηλικιωμένη γάτα σας μπορεί να χρειαστεί αλλαγή διατροφής περιλαμβάνουν απώλεια ή αύξηση βάρους, μειωμένη όρεξη, πεπτικά προβλήματα, δυσκολία στη μάσηση, αυξημένη δίψα ή ούρηση και αλλαγές στα επίπεδα ενέργειας. Συμβουλευτείτε τον κτηνίατρό σας εάν παρατηρήσετε κάποιο από αυτά τα σημάδια.